قاعدگی و میزان پذیرش و ایمنی کاپ قاعدگی میان زنان ایرانی

چکیده:

پیش زمینه : کاپ قاعدگی یکی از محصولات مربوط به قاعدگی است که در سراسر جهان در دسترس قرار دارد و در بهبود کیفیت زندگی زنان تأثیر به سزایی داشته و آنان را در مدیریت دوران قاعدگی توانمند می کند. اگرچه کاپ های قاعدگی به تازگی وارد بازار ایران شده‌اند اما استفاده از این محصول در میان زنان ایرانی همچنان محدود است. هدف از این مطالعه تعیین میزان پذیرش و ایمنی کاپ های قاعدگی در میان زنان ایرانی است.

روش : این مطالعه به صورت مقطعی در سال ۲۰۲۰ به انجام رسیده است. زنان ایرانی ۱۸ تا ۵۰ ساله با دوره قاعدگی منظم که دست کم به مدت ۳ ماه از این کاپ ها استفاده کرده‌اند در این مطالعه شرکت نموده اند. شرکت کنندگان از طریق روش نمونه گیری پیوسته انتخاب شده‌اند و با پر کردن یک پرسشنامه در فضای وب شامل یک فرم اطلاعات شخصی و یک چک لیست در مورد میزان پذیرش و ایمنی محصول با استفاده از یک لینک که به صورت الکترونیکی در شبکه‌های اجتماعی برای آن‌ها ارسال شده است در این مطالعه حضور داشته اند.

نتایج : میانگین نمره رضایت کلی از کاپ های قاعدگی برابر با ۶.۵۴±0.76 و میزان نشتی دارای کمترین میانگین نمرات بین آیتم های میزان رضایت بود (۵.۵۴±۱.۶۳). در حدود ۸۳ درصد شرکت کنندگان تجربه نشتی به هنگام استفاده از کاپ قاعدگی را داشتند. در میان موارد گزارش شده از ریسک های مربوط به سلامتی، بیشترین میانگین نمره مربوط به درد های ناحیه واژن حین بیرون کشیدن کاپ است (۲۳.۹ درصد). بیشتر شرکت کنندگان (۸۳.۹ درصد) از طریق شبکه‌های اجتماعی با کاپ قاعدگی آشنا شده بودند و ۹۸.۶ درصد از آن‌ها این محصول را به دیگر زنان توصیه نموده اند.

جمع بندی : میزان بالای پذیرش و ایمنی کاپ قاعدگی نشان می هد که این محصول جایگزینی مناسب برای مدیریت دوران قاعدگی در زنان ایرانی است. نتایج این بررسی به تولیدکنندگان محصولات بهداشتی کمک می‌کند تا در مورد مزیت‌ها و معایب بالقوه استفاده از کاپ و ایجاد اعتماد در زمینه استفاده از کاپ قاعدگی بر اساس نتایج تحقیقات داخلی مبتنی بر شواهد بیشتر بدانند.

پیش‌زمینه

در تمام دنیا زنان و دخترا روش‌ها و راهکارهای مخصوص به خود را برای مدیریت دوران قاعدگی دارند و این روش‌ها در هر کشور شکل مخصوص به خودش را دارد و بسته به ترجیحات شخصی افراد، منابع در دسترس، وضعیت اقتصادی، سنت‌های بومی، باورهای فرهنگی و میزان دانش و تحصیلات متفاوت است. نبود محصولات مؤثر و در دسترس در بهداشت قاعدگی سبب می‌شود تا دختران نگران مسائلی هم چون نشت خون و یا بوی نامطبوع در جمع شوند و این مساله گاه باعث می‌شود که دختران در مدرسه و محل کار غیبت های مکرر داشته باشند و سلامت و تحصیلات آن‌ها نیز تحت تأثیر قرار گیرد. در نتیجه برنامه‌هایی که به منظور تهیه محصولات قاعدگی در سراسر جهان برای زنان و دختران ترتیب داده می‌شود هر روز در حال افزایش است.

کاپ قاعدگی یکی از همین محصولات است که امروزه در سراسر جهان عرضه می شود. این محصول انعطاف پذیر و قابل استفاده مجدد است که از سیلیکون ساخته شده و بدون نسخه از داروخانه ها قابل خریداری است و برخی مدل های آن در حین آمیزش جنسی نیز قابل استفاده خواهد بود. تمایل به استفاده از این کاپ ها رو به افزایش است که دلیل اصلی این تمایل نیز میل عمومی به استفاده از محصولات سازگار با محیط زیست است. کاپ های قاعدگی به دلیل جلوگیری از انبوه ضایعات پد های بهداشتی و تامپون هایی که بعد از مصرف دور ریخته می‌شود می‌توانند به حفظ محیط زیست کمک نموده و در عین حال به واسطه دوره حفاظت طولانی‌تر در ایام قاعدگی، جلوگیری از نشتی، سازگاری با فعالیت‌های روزمره و کاهش ریسک سندروم شک سمی، کیفیت زندگی زنان به ویژه ورزشکاران و زنان شاغل را افزایش دهند. این ابزار می‌تواند شکاف عمیق موجود در محصولات بهداشت قاعدگی و سلامت مولد زنان در سراسر جهان را پر نموده و در نتیجه زنان را در مدیریت ایام قاعدگی توانمندتر سازد.

شواهد نشان می‌دهد که استفاده از کاپ قاعدگی تأثیر منفی بر ناحیه مهبلی ندارد. موارد محدودی از جابجایی IUD، درد شدید یا زخم های واژینال، آلرژی، جوش، مشکل مجاری اداری (به شکل هیدرونفروز) و سندروم شوک سمی پس از استفاده از کاپ قاعدگی گزارش شده است که نیازمند مداخلات حرفه‌ای به منظور حذف این نوع محصولات است. ارزیابی های پیش بالینی نشان دهنده شواهد مبتنی بر سمی بودن یا آثار موتاژنیک این محصولات نبوده و بررسی ها نشان دهنده وجود خطرات این محصول برای سلامتی مصرف کنندگان در مطالعات پسا بازاریابی در ایالات متحده آمریکا نیست.

به طور کلی کاپ قاعدگی نسبت به سایر محصولات قاعدگی به دلیل راحتی، خشک بودن و بوی کمتر برتری دارد و مهم‌ترین عامل ترغیب کننده در این محصول برای خریداران افزایش راحتی، استقلال و تحرک بهتر به دلیل کاهش نشتی در مقایسه با دیگر روش‌ها است. در مطالعه‌ای که در بریتانیا صورت گرفت ۵۵ درصد از شرکت کنندگان نسبت به ادامه استفاده از کاپ قاعدگی ابراز تمایل نموده و دلیل این امر را نشتی کمتر در طول فعالیت‌های روزمره، طراحی سازگار با محیط زیست و مقرون به صرفه بودن آن در بلند مدت ذکر نمودند. با این همه عدم راحتی در استفاده از حصول، دشواری در بیرون کشیدن کاپ، یا مسائل بهداشتی، گرفتگی، نشتی و یا عدم تطابق مناسب با بدن نیز دلایلی است که مخاطبان برای عدم راحتی در خرید این محصول به آن اشاره کرده اند.

کاپ قاعدگی در ۹۹ کشور در قالب ۱۹۹ برند مختلف با قیمتی بین ۰.۷۲ تا ۴۶.۷۲ دلار موجود است. با این همه اطلاعات مربوط به این محصول شامل محتوای آموزشی برای زنان و دخترا معمولاً در وب سایت این محصولات به میزان کافی وجود ندارد. این محصول چندان که باید و شاید مورد توجه قرار نگرفته و دلیل این امر را می‌توان دغدغه های مربوط به نحوه استفاده از آن و نیز امتناع های فرهنگی نسبت به این محصول و یا هشدارهایی که پیش از این به لحاظ سلامتی در خصوص استفاده از تامپون صورت گرفته است (به طور مثال خطر بروز سندروم شوک سمی) دانست. تعداد افرادی که از کاپ قاعدگی استفاده می‌کنند مشخص نیست. بنابراین نمی‌توان ریسک شوک سمی را در استفاده از کاپ قاعدگی با محصولات دیگر از قبیل تامپون ها یا دیافراگم های واژینال مقایسه نمود. اگرچه میزان پذیرش این محصول در فرهنگ‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است اما شواهد نشان می‌دهد که دیدگاه زنان در مرود کاپ های قاعدگی بیشتر وابسته به فاکتورهای اجتماعی – فرهنگی است. قاعدگی هم چنان در برخی جوامع به عنوان یک تابو نگریسته می شود. با در نظر گرفتن این نکته که درک منفی نسبت به قاعدگی نوعی ساختار اجتماعی به شمار می رود، می‌توان این نگرش را به چالش کشیده و تغییر داد. تجارب مثبت در خصوص بدن و کارکرد بد به میزان موثری این ساختارهای اجتماعی را به چالش می کشد. استفاده از محصولات جایگزین برای قاعدگی می‌تواند استراتژی مفیدی در راستای تلاش‌های مربوط به مقاومت فعال در برابر استانداردهای اجتماعی زیبایی و زنانگی در خصوص برچسب‌های مرتبط با قاعدگی باشد. بسیاری از زنان دیدگاهی مردسالارانه دارند که به واسطه ننگ دانستن قاعدگی، دیدگاه‌های منفی در خصوص آن و نیز نگاه جنسیت زده نسبت به این مقوله ایجاد شده است.

اگرچه کاپ قاعدگی در سراسر جهان در دسترس زنان قرار گرفته و مورد استفاده قرار می‌گیرد اما بر اساس نتایج یک بررسی ساختارمند و تحلیل‌های مرتبط با آن، تنها چند مورد مطالعه کیفی محدود در این خصوص صورت گرفته است و این حوزه نیازمند تحقیقات بیشتر در خصوص ایمنی و پذیرش این نوع محصولات است. اطلاعات مربوط به میزان نشتی، پذیرش و ایمنی کاپ های قاعدگی برای تصمیم گیری آگاهانه و آموزش جامع در زمینه سلامت قاعدگی برای زنان و دختران امری ضروری است. مطالعات بیشتر در این حوزه می‌تواند اطلاعات گسترده‌تری را در خصوص میزان پذیرندگی، مقرون به صرفه بودن و تأثیرات زیست محیطی این محصول ارائه نموده و در عین حال به بررسی نتایج معکوس و ارزیابی بهترین رویکردها به منظور کوتاه‌تر شدن فرایند آشنایی عموم مردم برای استفاده مؤثر و ایمن از این محصول بپردازد.

یک سوم زنان در ایران در سن فرزندآوری قرار دارند. اگرچه کاپ های قاعدگی با برندهای گوناگون در سال‌های اخیر وارد بازار ایران شده‌اند اما استفاده از این محصول در میان زنان ایرانی بسیار محدود است. بر اساس یافته های محققین، هیچ مطالعه‌ای در ایران به بررسی پذیرش و ایمنی این محصول نپرداخته است. با توجه به اهمیت مسائل فرهنگی و اجتماعی در زمینه پذیرش یک محصول و به منظور بهبود استراتژی های مدیریت قاعدگی در زنان ایرانی، این مطالعه با هدف تعیین میزان پذیرش و ایمنی کاپ های قاعدگی در میان زنان ایرانی تدوین گردیده است.

روش‌ها

این مطالعه مقطعی بین ماه های ژوئن تا سپتامبر ۲۰۲۰ به انجام رسیده است. زنان ایرانی با سواد بین ۱۸ تا ۵۰ سال با دوره قاعدگی منظم که از کاپ قاعدگی به مدت دست کم سه سیکل پی در پی برای مدیریت قاعدگی خود استفاده نموده اند در این مطالعه شرکت کرده اند. موارد استثا در این مطالعه عبارت بود از اندومتریوز فیبروئیدها و آلرژی نسبت به سیلیکون.

روش نمونه برداری پیوسته برای انتخاب کاربران کاپ قاعدگی در استان های مختلف ایران مورد استفاده قرار گرفت. به دلیل تعداد محدود کاربران، نمونه‌ها با استفاده از تکنیک گلوله برفی با کمک شبکه‌های مجازی انتخاب شدند. لینک پرسشنامه به صورت الکترونیک با پیام رسان های اجتماعی به زنان ارسال شد تا جمع آوری اطلاعات با سهولت بیشتری صورت پذیرد. در این بررسی از Google Form برای طراحی و تدوی پرسشنامه بر پایه وب استفاده نمودیم. با استفاده از فرمول محاسبه ابعاد نمونه با سطح اطمینان ۹۵ درصد، حاشیه خطای ۱ درصد و انحراف معیار ۱.۵، اندازه نمونه برای پارامترهای انتخابی برابر با ۴۰۰ در نظر گرفته شد. در نهایت مجموعاً ۵۱۵ شرکت کننده پرسشنامه را در این مطالعه تکمیل نمودند.

برای گردآوری داده‌ها از یک ابزار ساخته دست محققین استفاده شد که شامل یک فرم اطلاعات دموگرافیک به همراه فرم ویژگی‌های مولد (شامل سن، سطح تحصیلات، وضعیت اشتغال، درآمد، برابری، سابقه بارداری، سابقه سقط جنین، و سابقه پیشگیری از بارداری) و نیز چک لیستی برای بررسی میزان پذیرندگی (میزان نشتی، راحتی، ورود محصول به بدن، بیرون کشیدن و میزان رضایت کلی) و موارد مربوط به ایمنی (تحریک واژینال، درد های واژینال موقع وارد کردن و بیرون کشیدن کاپ، درد های لگنی، آلرژی و جوش، تشخیص پزشکی عفونت مجرای ادراری، عفونت واژن و سندروم شوک سمی) در اختیار شرکت کنندگان قرار گرفت. شرکت کنندگان میزان پذیرش خود را در یک مقیاس ۷ نمره ای لیکرتی (از بسیار بد تا بسیار خوب) اعلام نمودند. از آنجا که پرسشنامه استانداردی وجود ندارد ابزارهای مطالعه پس از مرور منابع مطالعاتی و بر اساس مطالعات مشابه تنظیم گردیدند. به منظور تعیین میزان اعتبار ابزار به کار رفته، پرسشنامه در اختیار اعضای دانشکده مدرسه پرستاری و مامایی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی ایران قرار گرفت و نظرات آنان در این پرسشنامه اعمال گردید. ما از ضریب کودر – ریچاردسن برای تعیین قابلیت اطمینان این ابزار بهره بردیم. ضریب قابلیت اطمینان تست – بازتست برای یک بازه ۱۰ روزه بین ۰.۷۹ و ۰.۸۷ برای موارد نشتی، راحتی، ورود، خروج و رضایت کلی اعلام گردید.

کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی ایران این پروژه را تصویب نمود (کد: IR.IUMS.REC.1399.290). اهداف مطالعه به شرکت کنندگان ارائه شده و رضایت آگاهانه شرکت کنندگان به صورت الکترونیک اخذ گردید. به شرکت کنندگان اطمینان داده شد که داده‌های مربوط به این مطالعه به صورت محرمانه حفظ شده و ناشناس بودن هر شرکت کننده از طریق تخصیص کد به هر نفر حفظ می شود.

اطلاعات آماری تشریحی (از قبیل شاخص های مرکزی و واریانس) و آمار استنتاجی شامل تست T مستقل، تحلیل واریانس، رگرسیون و ضریب همبستگی پیرسو برای تحلیل داده‌ها با نرم‌افزار SPSS ویرایش ۱۶ مورد استفاده قرار گرفت.

نتایج

از میان ۶۰۰ شرکت کننده که نظرسنجی را تکمیل نمودند تنها نتایج مربوط به ۵۱۵ شرکت کننده حائز شرایط لازم در نظر گرفته شده و در مطالعه مربوط به بازه ژوئن تا سپتامبر ۲۰۲۰ مورد استفاده قرار گرفت. میانگین سنی شرکت کنندگان ۲۹.۶۱ با تلرانس ۵.۶۵ و میانگین سن همسران آن‌ها ۳۴.۲۹ با تلرانس ۵.۵ اعلام شد. بیشتر شرکت کنندگان دارای سطح اقتصادی متوسط (۶۳.۱ درصد، ۳۲۵ شرکت کننده) بودند. استان های تهران (۴۲.۳ درصد)، اصفهان (۷.۶ درصد)، و خراسان (۷.۲ درصد) بیشترین تعداد شکت کننده را در این مطالعه به خود اختصاص داده اند. بیشتر زنان دارای مدرک کارشناسی (۴۹.۵ درصد، ۲۲۵ نفر)، شاغل (۴۸.۲ درصد، ۲۴۸ نفر) و متاهل (۷۳.۲ درصد،۳۷۷ نفر) هستند. ویژگی‌های دموگرافیک شرکت کندگان در جدول شماره ۱ آمده است.

بیشتر زنان در این مطالعه فاقد سابقه بارداری (۶۹.۳ درصد، ۳۵۷ نفر) بوده و از کاندوم به عنوان روش پیشگیری استفاده می‌کردند (۳۱.۷ درصد، ۱۶۳ نفر). متداول ترین برند مورد استفاده کاپ قاعدگی برای شرکت کنندگان برند لونت (فنلاند) بود (۸۷.۴ درصد، ۴۵۰ نفر). مجموعاً ۸۸.۳ درصد (۴۲۹ نفر) اشاره به تجربه نشتی در استفاده از کاپ قاعدگی داشتند، ۲۹.۱ درصد (۱۲۹ نفر) پیشینه دست کم یک بار نشتی در طول سیکل قاعدگی داشتند و ۱۶.۳ درصد (۷۰ نفر) نیز سابقه بیش از ۵ بار نشتی در طول سیکل را تجربه نموده اند. بیشتر شرکت کنندگان (۴۹.۱ درصد، ۲۵۳ نفر) به طور میانگین هر ۴ تا ۶ ساعت کاپ قاعدگی خود را تعویض نموده اند (جدول ۲). بیشتر شرکت کنندگان (۸۳.۹ درصد، ۴۳۲ نفر) با این محصول از طریق شبکه‌های اجتماعی آشنا شده‌اند و ۹۸.۶ درصد (۵۰۸ نفر) این محصول را به دیگر خانم‌ها نیز توصیه کرده اند.

میانگین نمره رضایت کلی نسبت به کاپ قاعدگی ۶.۵۴ با تلرانس ۰.۷۶ است. شرکت کنندگان بیشتر به دلیل راحتی (۶.۶۹ با تلرانس ۰.۷۳) از این محصول رضایت داشتند و بیشترین عامل عدم رضایت آنان به موضوع نشتی بر می‌گردد (۵.۲۵ با تلرانس ۱.۶۳) (جدول۳). در میان آیتم های مربوط به ایمنی، بیشترین نمره میانگین مربوط به دردهای واژینال حین خارج کردن کاپ بود (۲۳.۹ درصد، ۱۲۳ شرکت کننده) (جدول۴).

رضایت دارای همبستگی معکوس و معناداری با سن شرکت کنندگان است بنابراین میزان رضایت با افزایش سن کاهش می‌یابد (r=-0.088, P= 0.047). رضایت به میزان معناداری در زنانی که درد ناشی از خارج کردن کاپ، درد های واژینال ذهنی، درد های لگنی و آلرژی و جوش را تجربه نکرده اند افزایش می‌یابد (جدول۵).

بحث

بر اساس یافته های ما این مطالعه نخستین مورد از نوع خود است که به بررسی میزان پذیرش و ایمنی کاپ های قاعدگی در زنان ایرانی می پردازد. شرکت کنندگان در این مطالعه از تمامی شهرهای ایران حضور داشتند و این یکی از نقاط قوت این مطالعه به شمار می رود. به دلیل شواهد محدود استفاده از کاپ قاعدگی در ایران هدف از این مطالعه ارائه شواهدی در خصوص تجربه استفاده از کاپ قاعدگی به عنوان راهی برای مدیریت دوران قاعدگی بین زنان ایرانی است. نتایج ما نشان می‌دهد کاپ قاعدگی روشی ایمن و مورد پذیرش برای اغلب زنان به شمار می‌رود و آن‌ها تجربه مثبتی در استفاده از این محصول داشته اند. با وجود پذیرش بالای این محصول در جهان استفاده از کاپ قاعدگی هنوز در میان زنان ایرانی محدود است. گرچه ایران یکی از کشورهای با درآمد کم و متوسط به شمار می‌رود اما دسترسی به توالت بهداشتی و آب لوله کشی تقریباً در همه جای این کشور وجود دارد، حتی در مناطق حومه ای و روستایی. بنابراین جوشاندن و ضدعفونی کردن کاپ قاعدگی در عین حفظ حریم شخصی افراد به سهولت امکان‌پذیر است. به نظر می‌رسد مسائل فرهنگی متعددی می‌تواند بر استفاده از این محصول در ایران تاثیرگذار باشد. آشنایی ناکافی با آناتومی سیستم تناسلی به دلیل آموزش ضعیف در ایران و ترس از لمس و شناخت ارگان های تناسلی می‌تواند مانعی در مسیر پذیرش این محصول در ایران باشد. بیشتر زنان در ایران دانش کمی در خصوص بهداشت قاعدگی دارند چرا که صحبت در خصوص مقوله باروری و جنسیت در ایران نوعی تابو به شمار می‌رود و دختران اغلب اطلاعات کافی در مورد قاعدگی و بلوغ را در مدرسه یا خانه دریافت نمی‌کنند و دلیل این امر نیز هنجارهای فرهنگی است. این مساله می‌تواند منجر به رفتارهای ناسالم و سوبرداشت هایی در خصوص بهداشت قاعدگی شود. به علاوه معاینه های واژینال در بسیاری موارد منجر به معذب بودن، اضطراب و به هم ریختگی در زنان ایرانی شود و شاید به دلیل آموزش نامناسب، نیاز به لمس این اندام ها در فرایند وارد کردن کاپ قاعدگی به بدن منجر به این نوع احساسات شده و مانع از استفاده این محصول توسط زنان گردد. هنجارهای فرهنگی در خصوص جنسیت، مسائل جنسی و اندام‌های تناسلی زنانه سبب می‌شود تا لمس این اندام ها به واسطه بروز احساسات ناخوشایند برای زنان دشوار باشد. زنان فکر می‌کنند که اندام تناسلی زنانه بخشی از بدن است که تنها مربوط به روابط جنسی است. آموزش مناسب برای دختران در دوران بلوغ می‌تواند این سوبرداشت ها در خصوص دستگاه تناسلی را کاهش داده و تجربه قاعدگی را – که معمولاً به عنوان بدترین تجربه دوران بلوغ توسط دختران ایرانی از آن یاد می‌شود – تبدیل به تجربه‌ای مثبت نماید. بنابراین تشویق زنان به استفاده از کاپ قاعدگی برای مدیریت دوران قاعدگی نیازمند شکل‌گیری و ایجاد یک فرهنگ در این خصوص است. بررسی ها نشان می‌دهد که آموزش‌های گروهی می‌تواند موجب بهبود میزان استفاده از کاپ های قاعدگی شود. بنابراین کار روی مسائل فرهنگی می بایست در بررسی های آتی مورد توجه قرار گیرد.

به نظر می‌رسد به دلیل ماهیت تابو گونه روابط خارج از ازدواج در ایران و ممنوعیت آن در آموزه های اسلامی و اهمیت حفظ بکارت در زنان مجرد، این محصول کمتر از سوی دختران بالغ و زنان مجرد مورد پذیرش قرار گیرد. با این حال تقریباً یک پنجم افرادی که این پرسشنامه ها را پر کرده‌اند زنان مجرد هستند که می‌تواند نشان دهنده تفاوت نگرش در خصوص مساله بکارت در میان مشتریان کنونی از محصول در مقایسه با جامعه آماری عمومی ایران باشد. به رغم تمامی محدودیت‌های فرهگی و مذهبی، پذیرش کاپ قاعدگی در کاربران ما نشان دهنده حضور مجموعه‌ای از مشتریان بالقوه در جامعه زنان ایرانی است.

بیش از ۹۰ درصد از شرکت کنندگان در این بررسی اعلام نمودند که به استفاده از این کاپ ادامه داده و آن را به دیگران نیز توصیه می کنند. این نتایج مشابه با تحقیقات مشابه در این زمینه است. یک بررسی سیستماتیک و شبه تحلیلی در عین حال نشان می‌دهد که در حدود ۷۰ درصد از شرکت کنندگان در ۱۳ مطالعه دیگر تمایل به ادامه استفاده از این محصول را دارند.

در مطالعه پیش رو، رضایت کلی شرکت کنندگان بالا و مشابه با مطالعه صورت گرفته توسط هاوارد و همکاران در کانادا بود. نتایج بررسی های بالینی توسط بکسینسکا و همکاران در آفریقای جنوبی نشان می‌دهد که در مقایسه با محصولات دیگر هم چون پد بهداشتی و تامپون (محصولات متداول)، کاپ قاعدگی رتبه بهتری به لحاظ راحتی، کیفیت، جمع کردن خون قاعدگی، ظاهر و ترجیح مشتری دارد. این برآیندها در کنار امکان استفاده مداوم، توصیه محصول به دیگران و خرید در آینده موجب افزایش رضایت از کاپ قاعدگی در گذر زمان می شود.

درصد زیادی از شرکت کنندگان نسبت به میزان نشتی خون شکایت داشتند و در میان آیتم های رضایت از محصول، آیتم نشت خون کمترین نمره را به خود اختصاص می‌دهد. با این همه میانگین نمره رضایت نسبت به میزان نشت خون (۵.۲۵ با تلرانس ۱.۶۳) چندان پایین نبوده و نزدیک به عدد بررسی شده در مطالعه هاوارد و همکاران است (۵.۴ با تلرانس ۱.۴). در عین حال میزان نشت خون یک آیتم عمومی در مطالعه نورث و اولدهام به شمار می رود. در مقابل میزان شکایت نسبت به نشت خون در مطالعه صورت گرفته توسط کاکانی و بات در حدود ۳ تا ۶ درصد است که به طور کلی در سیکل های دوم و سوم کاهش می یابد، هم چنین در مطالعه صورت گرفته توسط مادزیر ماگور و مادزیوا، شکایت نسبت به نشت خون در سومین سیکل استفاده از کاپ قاعدگی تنها ۳ درصد گزارشش شده است. شکایت نسبت به نشت خون معمولاً در سیکل های اول استفاده از محصول دیده می‌شود و در اولین روزهای سیکل قاعدگی بیشتر اتفاق می‌افتد که می‌تواند به دلیل فرایند یادگیری نحوه وارد کردن درست کاپ به بدن و تغییر مداوم کاپ باشد. با کسب تجربه بیشتر در استفاده از این محصول، زنان می‌توانند زمان مناسب تعویض کاپ و به حداقل رساندن میزان نشتی را بهتر حدس بزنند. در مطالعه‌ای که نورث و اولدهام انجام داده‌اند به رغم گزارش موارد نشتی، زنان به طور کلی کاپ را نسبت به روش‌های دیگر مدیریت دوران قاعدگی ترجیح داده اند.

بسیاری از موارد شکایت نسبت به نشت خون در مطالعه حاضر را می‌توان مرتبط با وارد کردن نادرست کاپ به بدن دانست. آموزش‌های نامناسب دوران بلوغ در ایران و ناآشنایی افراد با آناتومی دستگاه تناسلی به دلیل همین آموزش ناکافی می‌تواند دلایل دشواری افراد در ورود کاپ به بدن شان باشد. بیشتر خانم‌ها این محصول را از وب سایت‌های خرید آنلاین یا داروخانه ها تهیه نموده اند و آموزش کافی در مورد نحوه استفاده از محصول دریافت نکرده اند. بحث‌های آزاد و آموزش کافی در هنگام اولین برخورد با محصول و یا تبلیغات بعدی می‌تواند نقش بسیار مهمی در میزان پذیرش کاپ قاعدگی داشته باشد. استفاده از کاپ قاعدگی نیازمند دوره آشنایی در سیکل های متعدد قاعدگی است و حمایت متقابل استفاده کنندگان از یکدیگر در این حصوص می‌تواند میزان پذیرش را افزایش دهد. نتایج مطالعه‌ای در افریقای جنوبی هم چنین نشان می‌دهد که تقریباً نیمی از زنان (۵۸درصد) گزارش داده‌اند که دشواری های اولیه آنان در دخول کاپ قاعدگی با استفاده مکرر از آن کاهش یافته است. به همین ترتیب سهولت در بیرون آوردن کاپ نیز در طول زمان بهبود می یابد. تأثیر تمرین در استفاده از کاندوم های زنانه نیز در مطالعات قبلی گزارش شده است. بنابراین زنان نیازمند تمرین وارد کردن و خارج کردن این کاپ ها برای کاهش ناراحتی‌ها و افزایش اعتماد به نفس خود در نحوه ورود درست کاپ هستند. به همین ترتیب آموزش مناسب در مورد آناتومی دستگاه تناسلی از طریق ویدئوهای آموزشی کوتاه نیز توصیه می شود.

در مطالعه حاضر ریسک های مربوط به سلامت افراد هم چون تحریک ناحیه واژینال، درد های روانی واژینال، دردهای لگنی، آلرژی و جوش، و سندروم شوک سمی در طول استفاده از کاپ قاعدگی بسیار پایین بود (کمتر از ۱۵ درصد). علاوه بر این نرخ پایین ریسک های سلامتی شامل درد ناشی از خارج کردن کاپ، درد ذهنی واژینال، درد لگنی و جوش و آلرژی باعث می‌شود که افراد رضایت بیشتری بابت استفاده از کاپ قاعدگی داشته باشند که نتیجه‌ای منطقی است. دردهای واژینال در طول خارج کردن کاپ متداول ترین شکایت در این زمینه است. دشواری در خروج کاپ در عین حال در دیگر مطالعات در این زمینه نیز گزارش شده‌اند. با این حال بیشتر زنان می‌توانند با تمرین بیشتر بر این چالش نیز فائق آیند.

در مطالعات صورت گرفته در کنیا که به مقایسه برآیند سلامتی کاپ قاعدگی در مقایسه با پد بهداشتی می‌پردازد، شیوع بیماری‌های مقاربتی و عفونت های واژنی در استفاده کنندگان از این کاپ ها کمتر از استفاده کنندگان از پد بهداشتی گزارش شده است. هم چنین تفاوت معناداری در نشانه‌های مجاری ادراری / واژینال در بررسی های پزشکی بین دو گروه استفاده کنندگان از تامپون و کاپ قاعدگی مشاهده نشده است. تأثیرات جانبی استفاده از کاپ مانند عفونت، خشکی، جوش و آلرژی محدود است بنابراین به نظر می‌رسد این محصول باعث بروز خطرات برای سلامتی زنان نمی‌شود و برای بسیاری از زنان بدون نیاز به سنجش و تطابق یا دیگر مداخلات پزشکی امکان استفاده از این محصول وجود دارد. اگر چه اطلاعات زیادی در مورد سندروم شوک سمی وجود ندارد اما مطالعات نشان می‌دهند که کاپ های قاعدگی به لحاظ سندوم شوک سمی ایمنی بیشتری برای استفاده کنندگان در قیاس با تامپون ها ایجاد نمی کنند، بنابراین نیاز است که همانند تامپون، برای استفاده از این محصول به جای تامپون احتیاط نموده و در مورد زمان مناسب خارج کردن کاپ نیز افراد نیازمند تمرین و آموزش هستند.

این مطالعه دارای محدودیت‌هایی است که می بایست مد نظر قرار گیرد. بیشتر شرکت کنندگان دارای تحصیلات عالیه، شاغل و از طبقه متوسط و بالای اقتصادی جامعه هستند. بنابراین تعمیم دادن نتایج به گروه‌های کم درآمد اقتصادی –  اجتماعی دشوار خواهد بود. به دلیل تعداد محدود افرادی که از این محصول استفاده می‌کنند و دشواری در دسترسی به این افراد، نمونه گیری به صورت غیر تصادفی از طریق شبکه‌های اجتماعی صورت گرفته است. علاوه بر این، مطالعه حاضر به صورت یک مطالعه تک گروهی صورت گرفته است در حالی که مقایسه رضایت زنان از کاپ نسبت به پد بهداشتی می‌تواند غنای بیشتری به این مطالعات ببخشد. امکان مقایسه کاپ با تامپون در این بررسی وجود نداشت چرا که تامپون ها به عنوان یک محصول متداول برای مدیریت قاعدگی در ایران شناخته نمی‌شوند و معمولاً تنها در برخی سیکل های خاص قاعدگی به کار می روند، مانند زمان هایی که فرد به استخر رفته یا در فعالیت‌های ورزشی شرکت می کند. از آنجا که شرکت کنندگان در مطالعه حاضر کاربران تازه کار کاپ های قاعدگی نیستند طبیعی است که رضایت از محصول در میان آن‌ها بیشتر از مطالعاتی باشد که در آن زنان، این محصول را برای بار نخست استفاده نموده اند.

با در نظر گرفتن این نکته که بیشتر شرکت کنندگان نسبت به نشت خون شکایت داشتند، توصیه می‌شود میزان نشت خون در روزهای مختلف قاعدگی مورد مقایسه و ارزیابی قرار گرفته و تأثیر میزان تحصیلات و آموزش بر روی کاهش میزان نشت خون در مطالعات بررسی شود. از آنجا که مسائل فرهنگی – اجتماعی نقش مهمی در پذیرش این محصول ایفا می‌کند، توصیه می‌شود که مطالعات کیفی بر روی زنانی با تنوع و تکثر قومی و فرهنگی صورت گیرد تا درک بهتری نسبت به تجربه استفاده از این محصول به دست آید. نتایج مطالعه حاضر را می‌توان به عنوان پایه‌ای برای بررسی های مداخلاتی بعدی در ایران به کار برد. از آنجا که استفاده از کاپ های قاعدگی می‌تواند منجر به تجربه مثبت قاعدگی در زنان شود، می‌توان انتظار داشت که این محصول منجر به تأثیرات دیگری از قبیل بهبود کیفیت زندگی، و پیشرفت تحصیلی و شغلی شود که نیازمند مطالعات بیشتری در این حوزه است.

جمع‌بندی

نتایج نشان داد که کاپ قاعدگی روشی ایمن و مورد قبول برای مدیریت قاعدگی در زنان ایرانی به شمار می‌رود و می‌توان آن را به عنوان یک روش جایگزین و معقول برای دیگر محصولات بهداشت قاعدگی پیشنهاد نمود. شکایت نسبت به نشت خون و دشواری در خارج کردن کاپ بیشترین مشکلات زنان با این محصول بود که اغلب به دلیل عدم تمرین و آموزش کافی و نیز ناآشنایی با آناتومی اندام‌های تناسلی است. کاپ بهداشتی به عنوان یک روش متداول در بهداشت قاعدگی در ایران شناخته نمی‌شود و بیشتر شرکت کنندگان از طریق شبکه‌های اجتماعی با این محصول آشنا شده‌اند که این مساله می‌تواند به دلیل تفاوت‌های فرهنگی موجود باشد. این جایگزین مقرون به صرفه و سازگار با محیط زیست نسبت به پد و تامپون های بهداشتی می‌تواند گزینه مناسبی برای زنان به ویژه در زمان ورزش، مسافرت یا فعالیت‌های خارج از منزل باشد. بنابراین ایجاد ظرفیت برای زنان برای آشنایی بیشتر با این محصول امری ضروری در سیاست‌های سلامت اندام‌های تناسلی در آینده به شمار می رود. نتایج مطالعه حاضر به متخصصین سلامت جنسی، از جمله ماماها کمک می‌کند تا در مورد مزایای بالقوه و معایب استفاده از کاپ ها بیشتر بداند و بر اساس نتایج تحقیقات مبتنی بر شواهد محلی، در مراجعان خود نسبت به استفاده از این محصول اطمینان بیشتری ایجاد کنند. بنابراین توصیه‌های دقیق برای دختران و زنان در خصوص تأثیرات هر یک از محصولات بهداشت قاعدگی بسیار مهم و کلیدی خواهد بود.